ΠΕΡΙΕΡΓΟ ΠΡΑΓΜΑ Η ΓΛΩΣΣΑ: Χημεία, μαγεία, τάλαντο επιλογές

 Μέσα σου συνωθούνται χιλιάδες λέξεις που διεκδικούν την προτεραιότητα της κυριολεξίας στην έξοδό τους προτού «παγώσουν» στο χαρτί…

Πριν απ’ όλα «το περιφρονημένο θέμα» που σε κατακαίει (XXΧΙV)

                             -XXXV-

Στα τόσα ενδεχόμενα της Ποίησης, η εμμονή στην αναζήτηση της μαγικής υπέρβασης δεν είναι ο τρόπος ενίων ποιητών.

Απλός ο δρόμος στην αφήγηση του λόγου. Αν προκύψει δωρεά πολυσημίας, αυτό έγκειται χάριν της στιγμής εκείνης, δεν είναι η εμμονή που επιδιώκει την «ωραιότητα» της πρωτοτυπίας.

Συνήθως η Πόλη κινδυνεύει από τους μέσα εχθρούς της!..

-XXXVI-

Ύφος και ουσίες: πρόβλημα και λύση και αδιέξοδα συνεχή.

-XXXVIΙ-

Μικρά κομμάτια – συμβάντα,

η προϊστορία των κειμένων και το «εδώ και τώρα»,

κάτι σα μνήμη αρράγιστη, πέτρα και θεμέλιο του αύριον ας πούμε…

[Σχόλια και αυτοσχόλια για την ποιητική τέχνη και τον ανθρώπινο προσδιορισμό από την ποιητική συλλογή του Μάρκου Μέσκου ΣΤΟΝ ΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ ΨΙΘΥΡΟ, εκδόσεις Νεφέλη 2009 - Ονομάστηκαν ΣΤΑΣΙΜΑ (παλιότερα), κάπου στο σκοτεινό Φαράγγι, Εαρινό Φθινόπωρο άλλοτε, Καταφυγή και απαξιωτικός Ψίθυρος τελικά –  στο κέντρο η Ποίηση, η αναγκαιότητα και τα σοβαρά της παιχνίδια ένδον. Φυσικά όλα υπόκεινται, τίποτε δεν ησυχάζει τελεσίδικα∙ μήτε τα πάθη, μήτε η ακύρωσή τους στις αφετηρίες των γραφών και στις προσωπικές κινητοποιήσεις του αναγνώστη. Ας φανταστούμε τον Κόσμο έτσι]

Συνέχεια λυρικών αφορισμών ΜΑΡΚΟΥ ΜΕΣΚΟΥ στον Ενικό και Πληθυντικό Ψίθυρό με ΚΛΙΚ στη φωτογραφία του ποιητή:

 

ΠΟΙΗΜΑ και ΠΟΙΗΤΗΣ ΣΥΧΝΑ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ -XL-

 

          -XXXVIIΙ-

Ποιητής, ενώπιον κοινού, την αστική μου εικόνα (εν Αθήναις) προσδιόριζε λέγοντας ότι πολλές φορές με είδε, στην οδό Ιπποκράτους, αγωνιωδώς να ζητάω ταξί.

Η απάντησή μου σήμερα:

Επρόκειτο περί οφθαλμαπάτης, φίλε· εκείνος που βλέπατε δεν ήμουν εγώ, ήταν ο Γκυγιώμ Απολλιναίρ, που περίμενε το άλογό του να τρέξει μαζί του στους δρόμους της πρωτεύουσας!

 

          -IXL-

Έγκυρος κριτικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας, πάλιν ενώπιο κοινού, με ρώτησεν εάν νομίζω – πιστεύω ότι τα κείμενα που γράφω είναι η Ποίηση.

 

Η απάντησή μου σήμερα:

Και νομίζω και πιστεύω ότι τα κείμενα εκείνα που χαρακτηρίζονται από μένα ως ποιήματα είναι ποιήματα εξαιτίας της καθολικής ανθρώπινης προϊστορίας των γραφών της Ποίησης.

Ένα μικρό κομμάτι οφείλεται, μάλλον, στην αυθαιρεσία της υπέρβασης του λόγου, το σημείο δηλαδή που, αμήχανοι, το χρεώνουμε στη δική μας ικανότητα να επικοινωνούμε μαζί Της (ένας θεός ξέρει το πώς και το γιατί)

 

          -XLΙ-

Πλην των ταλαντούχων δημιουργών υπάρχουν και οι ταλαντούχοι δύσκολοι αναγνώστες (ας μην το ξεχνούμε). Που κινητοποιούν το κείμενο βοηθώντας και τον δικό τους κόσμο.

Υπάρχει λοιπόν μια περίεργη και περίτεχνη σχέση ανάμεσα στην Ποίηση και τον εραστή αναγνώστη.

Σχέση διαρκούς αναφοράς εκατέρωθεν, ιερή, πολλαπλή. Αν είναι επιπόλαιη δεν μετράει.

 

          -XLΙΙ-

Οι ποιητές προσπαθούν να μην είναι μιας χρήσεως τα κείμενά τους, να εκφράσουν τη συγκεκριμένη εποχή και να την υπερβούν. Ματαιοδοξία, πνευματικές φιλοδοξίες, υστεροφημία;

Πιο μεγάλο μερίδιο έχει η στάχτη και η λησμονιά.

 

Παλαιόθεν κόρη της φωτιάς η στάχτη· μα δεν ανάφτει (XLIII)

 

          -XLΙV-

Το εγώ τίποτα δεν είναι·

υπάρχουμε μόνον όταν υπάρχουν μαζί μας

ο ένας, ο άλλος, ο παρέκει, ο μακρινός.

 

Τότε μόνον υπάρχουμε.

 

(Σαν κάτι κινδυνεύει όταν μονοδιάστατες χορδές

κρούουν το Σύμπαν)

 

          -XLV-

Ωραίο πρωινό, όμορφο πρωινό…

Η λέξη «ωραίο» βαδίζει περισσότερο στο ατλάζι τ’ ουρανού, στη γλυπτή επιφάνεια, την ωραιοπαθή εξωτερική πλευρά του πρωινού, τη λεπτή αίσθηση της εικόνας, τη φίνα.

Η λέξη «όμορφο» είναι βαρύτερη, περιέχει τα επιμέρους στοιχεία του πρωινού: αεράκι, δένδρα, ανθούς ουρανό, πέτρες στο χώμα, φωνές άφαντες, σιωπηλά μα εναρμονισμένα όλα στον ψίθυρο της ανάγνωσης του πρωινού.

 

          -XLVΙ-

Στην Ποίηση πολλαπλή πάντα η εκδοχή:

δάσος πολυσημίας για την πορεία την ανθρώπινη στο κάθε μέλλον, των «πράξεων» και των «λύσεων» της πραγματικότητας και της ονειρικής αναζήτησης.

Κοντά - κοντά η αυτογνωσία και η αξιοπρέπεια του Τοπίου (το πολύσχημο κενό εντούτοις)

 

          -XLVΙΙ-

Αυθαδιάζουν και ασελγούν συγχρόνως

μειράκια προκύψαντα – πρωταγωνιστές είναι

τα ίδια τα κείμενα με το ανάλογο μέγεθός τους.

 

          -XLVΙΙΙ-

Όχι αυτοί που το παίζουν τρελοί και καρπώνονται ουκ ολίγα· μα εκείνοι του περιθωρίου (του κατακτημένου περιθωρίου), οι έντιμοι, οι σαλεμένοι από την ανέχεια και τις άλλες στερήσεις των επιλογών τους – υπάρχουν!

 

          -ΙL-

Μέσα στη ζωή

τον περισσότερο καιρό (θαρρείς) έξω από τη ζωή, ξένος του κόσμου αυτού –

δωρεά

στον απελπισμένο Έρωτα της Ουτοπίας…

 

Η ΤΕΧΝΗ (από τα παλιά) ΜΙΑ ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΝΕΚΡΩΝ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ (L)

«Κοινωνική κουλτούρα», «κοινωνική συμπεριφορά», μαζικός πολιτισμός σήμερα»·

όλα εξαρτώνται από τον εσαεί επαναστατημένο δημιουργό: συμμετέχει ή ανατρέπει. (LI)

                             -LII-

Κάποιος στα μισά του δρόμου είχε κιόλας μετανιώσει·

τρίστρατα διλλήματα, τ’ αδιέξοδα πολλαπλά.

Ο δρόμος είναι μονόδρομος χωρίς επιστροφή!

-LIIΙ-

Κάτι συνεχώς αποχαιρετούμε, μα τι;

(Ποιητής καθημερινός, χοϊκός και ματωμένος)

-LIV-

Πότε γράφω;  Συχνά βρίσκω το χρόνο να σημειώνω.

Μα ώρες έχω την αίσθηση ότι ο ιδεατός αναγνώστης (εκείνος της «υποκειμενικής αναφοράς») μου χτυπάει την πόρτα.

Ζητάει να διαβάσει κι άλλα ποιήματά μου για τους λόγους που, πιθανόν, εκείνος γνωρίζει.

Τότε γράφω.

LV

Η σιωπή μου ένα χτύπος.

Ιδού, λοιπόν, εγώ, ένας περαστικός εξομολογούμενος.

LVI

Τώρα (ή πάντα;) η αναζήτηση για κάθε ποιητή, η αναζήτηση και του Θερβάντες και του Δον Κιχώτη.

Ονειροπόλοι, ιδαλγοί, παθιασμένοι με τα σύνορά τους.

 

ΩΣΑΝ ΟΡΚΟΣ ΠΙΣΤΕΩΣ:

καθώς η ποίηση αιωνίως επιμένει

με την καταδική της γλώσσα

ανιδιοτελής   ανεξίθρησκη   ανεξαργύρωτη   ανένδοτη   -LVII-

                             -LVIII-

Στην περιπέτεια ανακαλύψεως του κόσμου, η ανατροπή της γλώσσας και του αισθήματός της· με άλλα λόγια η πρόθεσή της και οι σημασίες της.

 

ΣΥΝΗΘΩΣ ΒΡΕΧΕΙ

ΟΤΑΝ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΣ – ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΚΑΡΦΙΑ Η ΒΡΟΧΗ (LIX)

          -LΧ-

Στην περιπέτεια (ας πούμε) των γραφών, αναζητώντας, και για λογαριασμό της πρώτης ανάγνωσης, όχι το πολλαπλά αόριστο μα το συγκεκριμένο, μοιραία οδηγούμαι προς αυτό· αργότερα η φτέρωση και η μαγεία και οι όποιες άλλες αρετές της Ποίησης – έτσι σπεύδω να ονομάσω ό,τι αγκαλιάζω ή αποστρέφομαι καταδεικνύοντάς το.

Κάπου εδώ, ίσως, βρίσκεται η γυμνή ποίηση της υλικής «μεθόδου» που εμπεριέχει τη συγγραφική πρόθεση και την πραγμάτωσή της!..

 

          -LΧΙ-

Χωρίς έπαρση, χωρίς ανοίκειες υπερβολές, δίχως ιδιοτέλειες κυρίως – θα ’λεγα παρατηρήσεις «επί προσωπικού αντικειμένου»

 

          -LΧΙΙ-

Τα ποιήματα τώρα

απροσδιόριστα επακριβώς, μυστηριώδη, φωνές άγνωστες και κυνηγημένες – στάχτη.

 

          -LΧΙΙΙ-

Υπάρχει μια περίεργη (ας πούμε) σχέση ανάμεσα στα ποιήματα και στο πρόσωπο του ποιητή. Πιο συγκεκριμένα:
Κάτω απ’ τα ποιήματά του βρίσκονται οι δικοί του ήρωες, οι περισσότεροι ανώνυμοι και αδικαίωτοι (ιδού εκείνοι που καθοδηγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά και τ’ αδιέξοδά του).

Εκείνος, ασπαζόμενος τον παπαδιαμαντικό τρόπο ζωής, δεν απλώνει το χέρι προς τις επιλογές που είναι αντίθετες στη νοοτροπία και την πολιτεία των ονείρων του – η αγάπη και η εκτίμηση δεν εκβιάζονται.

 

          -LΧΙV-

Με αυτά συγκινούμαι,

αυτά γνωρίζω,

έτσι μαρτυρώ:

Σιγανά και ταπεινά.

 

          -LΧV-

Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΛΟΙΠΟΝ ΩΡΙΜΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ;

Εδώ σβήνε τη στάχτη σου κι εσύ!

 

          -LΧVI-

Πολλά έχουν ειπωθεί για τη μοναξιά ·

άλλοτε την ασκείς κι άλλοτε την καταριέσαι.

 

Κάπου στο μέσον, σαν ένα είδος πνευματικής αλληλεγγύης, καταφεύγεις στους φίλους, αυτούς που αγαπάς μονίμως, και στυλώνεσαι. Πιο πολύ αναφέρομαι στα κειμενικά τους στοιχεία που με συγκινούν και με παρηγορούν (και με μπάζουν στους ατέρμονες κοχλίες).

Μιλώντας για τους φίλους σου λοιπόν, οφείλεις (νομίζω) κατά τον τρόπο και τη συνείδησή σου την παρουσία των συνοδοιπόρων, τους άξιους του ονόματός, μακριά κάθε άλλοθι.

Είναι οι κοντινοί μου, ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, ο Βύρων Λεοντάρης, ο αναχωρήσας Μάριος Μαρκίδης, ο Στέφανος Ροζάνης, η Ζέφη Δαράκη, ο Τάσος Πορφύρης, ο Θωμάς Γκόρπας (επίσης αναχωρήσας), η εξαφανισμένη Ρένα Κοσσέρη, η Βικτωρία Θεοδώρου.

Μετατοπίζοντας προς Βορράν, κράτησα στην ψυχή μου, πλην των Θεσσαλονικέων, την πολύτιμη (και ζάπλουτη) Κική Δημουλά, τον ενδοχωρίτη Μιχάλη Γκανά, τον Επαμεινώνδα Γονατά, τον Αριστομένη Προβελέγγιο (τον αρχιτέκτονα – ποιητή).

Σε λίγο, μεταξύ άλλων, προστέθηκαν στο χορό και ο Αργύρης Χιόνης, η Μαρία Κυρτζάκη, ο τραγικός Ηλίας Λάγιος, ο Γιώργος Μπλάνας, ο στερνός μα όχι τελειωμένος Βαγγέλης Κάσσος, η Δήμητρα Χριστοδούλου, ο επιζών Λευτέρης Πούλιος, ο Παντελής Μπουκάλας, ο Βασίλης Παπάς της παραμεθορίου·

πολλοί, ακόμα νεότεροι, εν δυνάμει και μη τη δροσιά της φωνής τους, ποιητές με Π κεφαλαίο, που δεν εγκαταλείπουν τον αγώνα – θα ’λεγα τη συνήθεια της αγάπης όσο μάταιη κι αν είναι.

«Πάντα ανοιχτά», λοιπόν, «πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μας» (και ανιδιοτελή) – οι άνθρωποι του Χρόνου μόνο, ίσως, μπορούν να σουμάρουν το αποτέλεσμα, μικρό ή μεγάλο.

Στον χώρο της Ποίησης (και της Ποίησης), ο πνευματικός κανιβαλισμός, οι φιλαυτίες, οι γραφικές κακοήθειες (δημόσιες και άλλες) δεν ωφελούν κανέναν και τίποτε, αδικαίωτο και το ελάχιστο – γυμνό το ποίημα αναμένει την αξιολόγησή του.

Γιατί όλοι γνωρίζουν ότι ο χρησιμότερος αρνητής –αμφισβητίας των Έργων είναι η ακόρεστη επιθυμία του ίδιου του δημιουργού για τις ακόμα υψηλότερες αναβαθμίσεις, για το απρόσιτο (το περιλάλητο) μέτρο, για τις αποκαλύψεις των ατελεύτητων μυστηρίων της υπάρχουσας Ποίησης στο διηνεκές Σύμπαν.

Ο κόσμος δεν τελειώνει· θα λιγοστεύει μα δεν θα τελειώνει.

Η γνώση της ματαιότητας (αν παίζει κι αυτή στο σοβαρό παιχνίδι της Τέχνης) υπάρχει για ν’ αγαπάμε πιο δυνατά τη ζωή· να υπενθυμίζει στη συνείδησή μας την αλλεπάλληλη και αλληλένδετη πλέξη με τα περισσότερα πλάσματά της.

Και η Ποίηση

ένας κατεξοχήν πολίτης του κόσμου.

 

ΣΥΝΕΧΕΙΑ… λυρικών στοχασμών Μάρκου Μέσκου από τη συλλογή ΣΤΟΝ ΕΝΙΚΟ και ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ ΨΙΘΥΡΟ στην επόμενη ανάρτηση

Με το βιβλίο του Στον Ενικό και Πληθυντικό ψίθυρο, ο Μάρκος Μέσκος δοκιμάζεται σε μια πυκνή άσκηση ποιητικής, η οποία ανατρέχει στο σύνολο της πενηντάχρονης παραγωγής του, αναδεικνύοντας τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της… Με σύντομα, επιγραμματικά σπαράγματα, που μοιάζουν με στίχους οι οποίοι έχουν εκπέσει από μια χαμένη συλλογή και αποκτούν συχνά τη μορφή της ημερολογιακής γραφής, του δοκιμίου ή της φιλολογικής σημείωσης και παραπομπής, ο ποιητής φτιάχνει ένα βιβλίο βασισμένο στην κατασταλαγμένη πείρα, αλλά και στην απροσδιόριστη λογικά μαστοριά του ποιητικού τεχνίτη –ένα βιβλίο που προϋποθέτει τη θεωρία χωρίς να θεωρητικολογεί και μιλάει για το εργαστήριο του καλλιτέχνη χωρίς να αποβάλλει τη μαγική σαγήνη του ποιητή». (Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία)

Τετάρτη, 20 Ιανουαρίου 2021